Westlanden 02.10.2016 – ‘Een levenslange gevangenisstraf zonder uitzicht op gratie is in strijd met de rechten van de mens. Deze straf
is vergelijkbaar met de doodstraf, wellicht zelfs zwaarder, en is een vorm van marteling.’ Dat zegt Frans Douw, consulent Herstel en Terugkeer.
‘Nederland heft al snel zijn vinger als het gaat om mensenrechten in andere landen, maar is zelf in overtreding met het opleggen van de levenslange gevangenisstraf zoals die nu wordt gehanteerd. Deze straf is wellicht nog zwaarder dan de doodstraf en een vorm van marteling.
De politiek moet zich niet bemoeien met de rechtelijke macht. Een politicus neigt vooral te doen wat zijn kiezers willen. Sommige Kamerleden en de staatssecretaris vergelijken het levenslang opsluiten van daders met het ‘levenslang’ van de slachtoffers.’
Electoraal interessant
“Ik huiver van de populistische en gemakkelijke manier waarop de politiek over dit onderwerp spreekt”, zegt Frans Douw, consulent Herstel en Terugkeer. “Politici weten dat ‘tough on crime’ electoraal interessant is. Ik vind dat niet alleen opportunistisch – een dader heeft vaak de publieke opinie tegen zich -, maar ook een bedreiging van de rechtstaat.
Op dit moment zijn er 37 mensen met een levenslange gevangenisstraf. De groep van (zeer) langgestraften die een of meerdere levensdelicten heeft gepleegd, is echter veel groter. Bij lange straffen hebben slachtoffers en nabestaanden te maken met een dader die met verlof gaat en vrijkomt.
“Als gevangenisdirecteur heb ik (levens)langgestraften ontmoet die ‘hersteld’ waren. Die wonderwel verantwoordelijkheid namen voor het leed dat zij anderen hadden aangedaan. Ook het leed dat hen was aangedaan, hadden ze een plek gegeven”, aldus Douw. “Daarom is elk stapje op weg naar herstel belangrijk en waardevol. Voor sommige nabestaanden helpt het om de dader te ontmoeten, antwoord te krijgen op vragen.
Oplossing
Volgens Douw moet het gevangenisregime zo worden ingericht dat langgestraften en levenslang gestraften vanaf het begin aan hun rehabilitatie en herstel kunnen werken. Wees vooral transparant voor nabestaanden en slachtoffers over het proces van de veroordeelde. Zorg ervoor dat er na 25 jaar een goed beeld is van het herstel van de dader: in hoeverre hij of zij een gevaar is en wat de situatie van de direct betrokken slachtoffers en nabestaanden is. Laat de rechter periodiek een afweging maken.