Oversterfte door COVID-19 neemt af

Nederland 08.05.2020 – De totale sterfte in Nederland was in de week van 23 tot en met 29 april 2020 nog sterk verhoogd.

De sterke stijging van het aantal sterfgevallen in Nederland sinds half maart neemt de laatste weken af. In totaal zijn er in deze week 3.580 sterfgevallen gemeld, normaal gesproken verwachten we in deze tijd van het jaar tussen de 2.609 en 2.913 sterfgevallen. Dat zijn tussen 667 en 971 meer sterfgevallen dan we zouden verwachten. Dit is ongeveer 1,5 keer hoger dan de gemelde sterfte aan laboratoriumbevestigde COVID-19 patiënten in diezelfde week (533). De sterfte was in alle provincies verhoogd, met uitzondering van de provincies Friesland, Groningen en Drenthe.

Sterfte onder mensen die gebruik maken van de Wet langdurige zorg
Het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek heeft de oversterfte onder mensen die gebruik maken van de Wet langdurige zorg onderzocht. Dat zijn mensen die in verpleeg- verzorgingshuis of andere zorgstelling wonen, maar ook mensen die thuis 24-uurs zorg krijgen. De oversterfte onder mensen die langdurige zorg kregen volgde met wat vertraging op de coronacrisis. De sterfte onder deze groep was in de week van 20 april tot en met 26 april bijna 50% hoger* dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020.

Oversterfte
Sinds half maart 2020 weken wordt er een oversterfte vastgesteld. De opkomende hogere sterfte valt samen met het begin van de corona-epidemie in Nederland. Een flink deel van de oversterfte heeft naar verwachting te maken met COVID-19. Welk deel dat is wordt later duidelijk in de doodsoorzakenregistratie.

Het werkelijke aantal mensen dat in Nederland overlijdt aan de gevolgen van het nieuwe coronavirus is hoger dan de gemelde aantallen die het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu dagelijks publiceert. Het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek en RIVM monitoren de sterftecijfers in Nederland. Niet alle mensen die in Nederland overlijden zijn getest op COVID-19. Door naar het totaal aantal overledenen per week te kijken zoals gemeld aan het CBS – dus ongeacht de doodsoorzaak – ontstaat een completer beeld van de situatie in Nederland.

Sterfte in week 17 bij mensen met langdurige zorg 50% hoger dan begin 2020

In week 17 (20 april tot en met 26 april) stierven 1 708 mensen die langdurige zorg kregen. Dit aantal is bijna 50 procent hoger dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. Het gaat hier om mensen die zorg ontvingen op basis van de Wet langdurige zorg. Dit zijn mensen die in een verpleeg-, verzorgingshuis of andere zorginstelling wonen, en mensen die thuis zorg kregen. Bij de rest van de bevolking daalde de sterfte niet verder door. Dat melden het CBS en het RIVM op basis van de voorlopige sterftecijfers per week.

Het aantal overledenen in dit bericht is gebaseerd op het aantal overlijdensberichten dat het CBS tot en met 6 mei 2020 ontvangen heeft en de door het CAK (Centraal Administratie Kantoor) beheerde gegevens over mensen die zorg ontvangen op basis van de Wet langdurige zorg. In Nederland deden eind 2018 ongeveer 299 duizend mensen een beroep op deze wet. Daarvan verbleven 123 duizend mensen in een verpleeg- of verzorgingstehuis.

In de eerste tien weken van dit jaar (tot en met 8 maart) overleden gemiddeld circa 1 160 mensen per week, die een vorm van Wlz-zorg ontvingen. In week 15 was dat aantal met circa 2 400 overledenen meer dan dubbel zo hoog. Met 1 708 overledenen in week 17 is de sterfte onder deze mensen nog steeds bijna 50 procent hoger dan in de eerste tien weken. De hogere sterfte onder mensen met Wlz-zorg volgde met enige vertraging op de coronacrisis in Nederland.

Het aantal overledenen in de overige bevolking steeg van gemiddeld 1 972 per week in de eerste tien weken van 2020 naar 2 867 in week 14. Daarna zette een daling in naar iets meer dan 2 200 sterfgevallen in week 16. In week 17 zette de daling van de sterfte in deze groep niet verder door. De sterfte is nog ruim 9 procent hoger dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020.

Sterfte onder mensen die zorg ontvangen in alle leeftijdsgroepen gedaald
Vanaf week 13 is de sterfte onder mensen die Wlz-zorg ontvingen sterk toegenomen. In week 15 was de sterfte onder 65- tot 80-jarigen circa 2,3 keer zo hoog, en onder 80-plussers ruim 2 keer zo hoog als gemiddeld in de eerste tien weken van 2020. In week 16 is bij alle leeftijdsgroepen een daling ingezet. In week 17 zette deze daling vertraagd door.

Het aantal overledenen onder mensen die geen Wlz-zorg ontvingen is sinds week 14 in alle leeftijdsgroepen aan het dalen. Inmiddels is de sterfte in week 17 bij de 80-plussers nog 4 procent hoger dan gemiddeld in de eerste tien weken van 2020. Bij de bij 0- tot 65-jarigen steeg in week 17 het aantal overledenen licht. De sterfte ligt in die groep 11 procent hoger dan het gemiddelde in de eerste tien weken.