Westland 03.03.2022 – Op wie moet je stemmen voor een leefbare toekomst; wie geeft om natuur?
Het conflict in Westland tussen ‘bouwen en beschermen’ loopt hoog op. Cultuur, historie en de natuur, worden al decennia niet belangrijk gevonden. En daarmee is een leefbare gezonde aantrekkelijke samenleving verder weg dan ooit. Politieke partijen beloven wéér gouden bergen want, verkiezingen! Maar wat in verkiezingsprogramma’s staat wordt zelden waargemaakt. Ook de afgelopen vier jaar ging het mis, of komt er een kentering? Groenbeleid en ook participatie bleken een lege huls. Velen hebben het druk, druk, druk, maar niet met echt belangrijke zaken. Heroverweeg wat echt belangrijk en nodig is nu de wereld op instorten staat, is het niet door Poetin of een virus, dan doen we het zelf wel via vernieling van moeder aarde! Het IPCC-rapport over de staat van het klimaat, van 27-02- 2022, zou elk mens toch aan het denken moeten zetten, al valt te vrezen dat dit niet zal gebeuren want al sinds 1972 de waarschuwingen over ons heen rollen, negeren wij het, of het nu gaat over Stikstof, uitsterven van soorten en verdwijnen van de oerbossen. Westland moet een verantwoorde basiskwaliteit (en volume) natuur en groen in de straat vaststellen, dan is er in iedere geval een minimum gegarandeerd.
Natuurbescherming een illusie?
De kwaliteit en de bescherming van de biodiversiteit hangt sterk af van de mate van bescherming van natuurgebieden (klein en groot) met en zonder Natura2000 status. Het kan zijn dat de NNN (Natuurnetwerk Nederland) aanwijzing enige bescherming biedt, maar zeker is dat niet en in Westland gaat het om minder dan een half procent. Er wordt te gemakkelijk gedacht dat als Natura2000 gebieden in orde zijn, het wel goed komt, maar dat is een illusie. Juist die focus op Natura2000 leidt ertoe dat bescherming van andere gebieden afneemt of zelfs wordt opgeheven, vaak met als reden bouwplannen. In verkiezingsprogramma’s staat soms zelfs dat men natuurbescherming belangrijk vindt, maar natuur moet wel open zijn voor recreatie…Dan snap je het echt niet.
Provincies en gemeenten beschermen natuur onvoldoende tegen allerlei effecten. En de regelgeving, zeker zoals in Westland de (dec 2020) aangenomen Omgevingsvisie, geeft te veel ruimte voor aantasting van natuur, zelfs in beschermde gebieden.
Men voert een salamitactiek, telkens een klein stukje afknagen waardoor er uiteindelijk geen levensvatbare natuur overblijft. In Westland zijn alleen de kust en het Staelduinsebos (beide Natura20002) enigszins beschermd, alle andere gebieden zijn vogelvrij. Voor de duidelijkheid, Westland is 90 % bebouwd en heeft maar een paar procent groen en natuur, schameler kan niet. Alleen roepen dat je meer groen wil helpt niet. Bijzonder is dat politieke partijen wel de gemeentebegrotingen en ook de Omgevingsvisie goedkeuren terwijl het groenbudget en de doelen daarin onvoldoende zijn; en nu roepen ze om het hardst voor meer groen.
Natuur verliest altijd!
Of het nu om woningbouw, wegen, een golfbaan, bedrijventerreinen of kassenbouw gaat, telkens verliest het groen en zelfs de stukjes zoals Schefferkamp, Watergat (Monster Noord) en het Haagwegbos verliezen, de groene splinters tellen zeker niet mee. Het kan en moet anders, dit historische verhaal bewijst dat.
‘Tussen 1960 en 1970 wilde een groep machtige rijken een groot deel van het Staelduinsebos kappen om er een 18 holes golfbaan aan te leggen! Hoge bazen van toen: Baron de Vos van Steenwijk, Mr. Klaasesz, wethouder Polak van Rotterdam, wilden graag, het zou hun status en ego oppoetsen bij hun rijke vrienden. Gedeputeerde staten gaven snel hun toestemming. Ook toenmalige burgemeesters van ‘s-Gravenzande zoals Mumsen wilden graag meewerken aan de golfbaan. Totdat de burgers in de regio massaal in opstand kwamen en het kwalijke plan niet doorging. Burgers kwamen met een natuurplan van 1000 ha, maar ook dat ging in de prullenbak’.
Die burgerkracht is nu wéér nodig om een leefbaar Westland te realiseren. Het maakt voor natuur uit wat voor burgemeester en coalitie een gemeente heeft. Ook hoeveel mensen zich inzetten, lid zijn van een natuurorganisatie zoals Natuurlijk Westland (knnv), AVN of Duinbehoud, of actief zijn in de wijk of hun dorp en dat vergroenen.
Gemeenten praten alles goed met vage beloften en misleidingen als ‘het gaat maar om een klein stukje, het staat in de weg, het is oud groen, die bomen zijn gevaarlijk’, of we planten nieuwe bomen…Ook gebruikt men het onzinverhaal dat men kwaliteitsverbetering wil, (een kwalitatieve slag maken). Zelfs wordt door Provincies al getoetst of ingrepen in natuur haar ‘robuustheid en samenhang aantasten’ of niet, met als resultaat elders compensatie maken. In Westland is goede compensatie onmogelijk in het huidige beleid, om van de vraag ‘waar dan’ maar te zwijgen.
Historische fouten
In Westland heeft de gemeente(raad) sinds 2004 toen de gemeente ontstond uit een fusie, keer op keer ‘historische fouten gemaakt’. De focus lag en ligt alleen op economie, op méér geld verdienen, op toerisme, op de bouw van dure villa’s en appartementen, op de kust economisch uitnutten met (300) strandhuisjes, strandhoreca, activiteiten en zelfs bouwen in en tegen de duinen. Ook het lawaai van de omgeving, van verkeer, woonwijken, herrieboten en lichtvervuiling, verstoort het dierenleven, die mijden de herrie en verlichting en dus wordt de natuur nog armer. Westland wordt rijker, maar gelijktijdig vooral armer!
Natuurinclusief bouwen en verbouwen Alleen groen is niet genoeg. Het moet natuurinclusief bouwen, beheren en inrichten worden. Alleen met forse inzet op inheemse beplanting en ecologische variatie kunnen we biodiversiteit herstellen, dit is zo voor de openbare ruimte, maar ook voor de eigen tuin. Een paar grasveldjes en wat perkgoed levert niets op. Politieke wensen: méér schoffelen, méér maaien, vaker snoeien, rommelig onkruid verwijderen, alles aanharken en netjes maken en vooral beschermde natuur openstellen voor recreatie. Dan snap je het niet!
Juist nu is er, het zoveelste, onderzoek, dat aantoont dat Westland erg kaal is. Vanwege de verkiezingen heeft iedereen de mond vol van natuur en groen, maar het ‘stenen tijdperk’ zet door. Natuur & Milieu onderzocht 1937 buurten in de 32 grootste gemeenten van Nederland op basis van luchtfoto’s en de Basisregistratie Grootschalige Topografie; Westland scoort opnieuw slecht. De milieuorganisatie hanteerde twee criteria: er moet minstens 75 m2 groen per woning zijn – dat is het streefminimum dat in 2004 in de Nota Ruimte is vastgelegd. Ook moet er bij elke wijk minimaal één aaneengesloten groengebied van één hectare zijn; dit adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Echter is al decennia geleden in de VN ook door Nederland ondertekend dat per inwoner er minimaal 48 m2 openbaar groen in de bebouwde kom moet zijn, dat komt neer op ca. 120 m2 per woning; we negeren dat verdrag!
Onze welvaartsgroei
De materiële verbetering van de bevolking, vooral van de bovenlagen, is afgelopen eeuw sterk verbeterd, in Westland regent het miljonairs. Dit is gepaard gegaan met verarming, ongelijkheid en vernietiging van ons landschap en de natuur. De bevrediging van onze materiele wensen heeft het gewonnen van ‘in harmonie samenleven met de natuur’. De slogan uit de vorige eeuw ‘Natuurbehoud is Zelfbehoud’ is niet geland. In 1905 werd Natuurmonumenten opgericht en er ontstonden veel natuurorganisaties. Rond 1960 werd het milieubesef groter, maar ook onze bezitsdrang. In 2022 zien we dat het afbraakproces, ondanks alle inzet en goede bedoelingen van vele mensen en organisaties, niet is gestopt. De verstening is ernstig en hele woonwijken lijden onder te weinig bomen en ander groen. Terwijl de klimaatverandering voortsnelt, de weerextremen toenemen en de biodiversiteit instort, kijken we andere kant op, we spelen blindemannetje. (De 10 % van de top10 rijkste mensen mondiaal zijn verantwoordelijk voor 70% van de uitstoot. 1% daarvan voor 50 % iets om over na te denken en je foodprint te verkleinen.)
Ecosystemen zijn aangetast, houtwallen, hagen, wilde ruigtes, het is er vrijwel niet meer, terwijl dit juist zo belangrijk is voor natuurherstel. Vooral in Westland, dat is volgebouwd, zijn de groensnippers niet in staat om verbinding te krijgen met elkaar. Al juichen politici en wethouders bij elk stukje kort gemaaid gazon en nieuw geplant miniboompje; intussen worden sportvelden volledig met kunstgras bedekt en gaat verstening verder. Peilverlaging, grondwaterproblemen, bodemdaling, erosie, verdroging of wateroverlast en in Westland ook het vele gif in de bodem en het water, maken het er niet beter op. In 1972 kwam het schokkende rapport van de Club van Rome uit en in 1974 kwam de waarschuwing dat de grenzen waren bereikt. Een pandemie als Corona is het gevolg van hoe slecht de mens met de natuur omgaat. In 1970 zag men al de noodzaak van minder overproductie in de landbouw en veeteelt, de stikstofproblematiek was toen al een groot probleem, later kwam er nog zure regen bij. En nog altijd lozen we miljoenen tonnen gif en zware metalen. 400.000 ton bestrijdingsmiddelen (pesticiden) worden jaarlijks over de aarde uitgestrooid; vooral op ons voedsel.
We plegen ecocide
Je mag stellen dat ook Westland afgelopen eeuwen ecocide heeft gepleegd en dat de laatste decennia de verslechtering doorzet. De gemeente hanteert, als het hen niet lukt plannen door te drukken, het ultieme argument ‘er is een groot maatschappelijk belang mee gediend’ en ‘alternatieven zijn er niet’. Een recente slimmigheid is te stellen dat een ingreep in natuur mag als het de natuur ‘meerwaarde biedt’. Ook het fabeltje ‘hier natuur kappen en elders vervangende natuur maken’, levert voor de natuur en voor mensen, alleen maar verlies op.
Is er nog hoop?
In 2027 moet het Natuurnetwerk zijn voltooid, maar in Westland is dit minimaal en van lage kwaliteit en of zelfs dat wordt gehaald is een vraagteken. Met de Omgevingsvisie wordt bescherming nog minder. In Westland zijn we te gierig om te vergroenen, natuur te beschermen en kinderen een kansrijke gezonde toekomst te bieden. Er moeten eindelijk eens grenzen worden gesteld, tot hier en niet verder; helaas is het nooit genoeg. Westland is vol en gaat nu de hoogte in, er moet geld worden verdiend! Moet Westland 150.000 of in de toekomst zelfs 200.000 inwoners hebben, welk nut dient dat? Projectontwikkelaars, gemeenten en belangenverstrengelaars lijken nog maar één doel te hebben, zoveel mogelijk bouwen en geld verdienen. Natuurorganisaties zouden zo actief moeten worden als het volk was ten tijde van het Staelduinsebos. De regie van het Rijk op de planologie en inrichting van de openbare ruimte en op natuurbescherming moet terugkomen en een visie op een leefbare klimaatbestendige toekomst waarin economie en ecologie in evenwicht zijn. We zullen het samen moeten doen, dan is er nog hoop. Dan rest de vraag, op wie moet je stemmen om nog een toekomst te hebben; de programma’s lezen en vragen stellen, doen we dat?
Aad van Uffelen is groenauteur en lid en woordvoerder voor Natuurlijk Westland en het Platform Groen Westland
Bronnen
Rapport-Verstening-Openbare-Ruimte.pdf (natuurenmilieu.nl)
https://report.ipcc.ch/ar6wg2/pdf/IPCC_AR6_WGII_FinalDraft_FullReport.pdf