Den Haag 07.07.2023 update – Het heeft 1,5 jaar geduurd maar het kabinet Rutte IV is op vrijdagavond 7 juli gevallen.
De coalitie van VVD-CDA-CU-D66 liep spaak op het asielbeleid.
VVD en CDA wilden een einde aan de ongeremde instroom van asielzoekers, maar D66 en Christenunie zagen dat anders. Donderdagavond leek het doek reeds te vallen voor het kabinet, maar de koek was vrijdagavond echt op. Rutte IV was een voortzetting van Rutte III met dezelfde 4 partijen.
De Christenunie wilde na de vorige verkiezingen niet meer meeregeren, maar de onderhandelingen verliepen destijds alles behalve soepel. Na 9 maanden onderhandelen kwamen de vier partijen toch tot overeenstemming en volgde een doorstart. Maar de kabinetsplannen liepen sinds januari 2022 keer op keer spaak, van echt regeren kwam weinig terecht.
Minister-president Rutte kwam vrijdagavond met de volgende verklaring:
‘Beste dames en heren, en ook mensen thuis die dit volgen. Het is geen geheim dat de coalitiepartners heel verschillend denken over het migratiebeleid. En vandaag moeten we helaas de conclusie trekken dat die verschillen onoverbrugbaar zijn. Daarom zal ik direct hierna schriftelijk het ontslag van het voltallige kabinet aanbieden aan de Koning. Ik stuur uiteraard die ontslagaanvraag ook in kopie aan de Tweede Kamer. Ik heb de Koning eerder vandaag op de hoogte gehouden van de politieke ontwikkelingen en zal hem ook morgen bijpraten en uitleggen wat er precies gebeurd is.
Migratie is een groot en belangrijk onderwerp, zowel politiek als maatschappelijk. Nu we op dit thema, op dit belangrijke onderwerp, niet tot overeenstemming kunnen komen, hebben we ons in de ministerraad moeten beraden over de ontstane situatie en gezamenlijk geoordeeld dat het politieke draagvlak onder de coalitie is weggevallen. Dat is zeer betreurenswaardig, maar het is tegelijkertijd een politieke realiteit waar we niet omheen kunnen. Hiermee is het kabinet – met de bewindspersonen van de vier partijen – demissionair. De eerste taak is het uitschrijven van nieuwe verkiezingen en verder alles te doen wat in het landsbelang nodig is.
Dit besluit valt ons allemaal zwaar, en ik voeg daar aan toe: ook mij persoonlijk. Alle partijen hebben maandenlang hun uiterste best gedaan, alle partijen zijn tot het uiterste gegaan nog vanavond om een oplossing vinden. En het is zeer betreurenswaardig dat dat niet is gelukt. We hebben als kabinet belangrijke stappen vooruit kunnen zetten in de afgelopen paar jaar. Ik denk bijvoorbeeld aan het klimaatbeleid, aan de grote investeringen in het onderwijs, de modernisering van de arbeidsmarkt, de toekomst van de pensioenen en uiteraard de ingrepen die nodig waren voor het najaar om de koopkracht van de Nederlanders zo veel mogelijk te stutten. Ook hebben we, eensgezind, inspanningen gedaan om Oekraïne, slachtoffer van een verschrikkelijke Russische agressie oorlog, om Oekraïne zo goed mogelijk te helpen. Daar zullen wij, ook demissionair, mee door. Net zoals wij demissionair alles zullen doen om ervoor te zorgen dat alle stappen worden gezet in de opvolging van het schandaal met de kinderopvangtoeslag, en de opvolging van de conclusies en alle afspraken gemaakt na de parlementaire enquête Groningen.
Tegelijkertijd zijn er natuurlijk de nodige urgente thema’s die ook om besluiten vragen. De stikstofaanpak en de toekomst van landbouw en natuur. Maar ook de woningmarkt en inderdaad migratie. Nederland wacht op oplossingen, niet op uitstel. En het is spijtig dat dat uitstel er nu onvermijdelijk toch komt. En toch zullen we proberen ook de komende maanden op al deze onderwerpen zo verstandig mogelijk beleid te voeren. Dit alles, dat wil ik erbij zeggen, doet niets af aan de plezierige en doelgerichte manier waarop we met elkaar in het kabinet hebben samengewerkt. En ook in de afgelopen dagen met respect voor elkaars opvattingen de vier partijen hebben gewerkt, ook, aan het migratievraagstuk. En ik wil dan ook vanavond mijn dank en grote waardering uitspreken aan alle collega’s in het kabinet, maar ook uiteraard alle fractievoorzitters en leden van de Kamerfracties die deze coalitie ondersteunen. We hebben met elkaar in een goede sfeer het nodige tot stand kunnen brengen. Het is jammer dat we door deze scheiding halverwege de rit het werk niet kunnen afmaken. Dank u wel.’