Wateringen 13.12.2023 – Op 23 november hebben B&W vragen ontvangen van de fractie D66 over de verkoop en mogelijke afbraak van de St. Josephkerk in Wateringen.
Ingevolge artikel 42 van het Reglement van Orde informeren zij u als volgt.
Inleiding
In de decembereditie van het Waterings-Heulse parochieblad Drie in één valt te lezen dat het parochiebestuur van de Sint Elisabethparochie van Wateringen en Wateringse Veld. heeft besloten dat de karakteristieke Sint Josephkerk aan de eredienst zal worden onttrokken en dat het gebouw in de verkoop is gezet. Het artikel is als bijlage bij deze vragen gevoegd.
De opvallend moderne Sint Josephkerk is gelegen op de hoek van de Dr. Schaepmanstraat en de Harry Hoekstraat. De architect was Dick van Mourik (1921-2018) die in deze regio ook de Dr. Anton Philipszaal en het CBS Voorburg heeft ontworpen. Beide gebouwen zijn reeds verdwenen.
De kerk is gebouwd in de periode 1961-1965, geheel volgens de inzichten van het Tweede Vaticaans Concilie dat tijdens de bouw plaatsvond, en heeft sinds die tijd dienst gedaan als parochiekerk voor een groot deel van Wateringen. Het gebouw heeft van de Wateringse bevolking zelfs een bijnaam gekregen: de Kolenkit. Het bijbehorende parochiezaaltje, dat door de gemeente Westland gebruikt wordt als stembureau, draagt ook die naam.
Volgens het artikel in het parochieblad wordt er een bidbook gemaakt waarin staat wat het perceel te bieden heeft en hoe de procedure verder gaat. Voordat dit bidbook is voltooid, zijn er al veel belangstellenden voor het kerkgebouw.
De Nederlandse bisschoppen hebben diverse eisen gesteld aan herbestemming van kerkgebouwen. Zo kan het een christelijke kerk blijven of een sociale herbestemming krijgen. Niet-christelijke godsdiensten of levensbeschouwingen komen niet in aanmerking het gebouw over te nemen. De bisschoppen zijn voorstander van een sociale herbestemming (bibliotheek, schoolvoorziening, gezondheidscentrum, hospice, opvanghuis e.d.) en in beperkte mate een culturele herbestemming (museum, expositie, concerten, koorrepetities). Als er geen, volgens de bisschoppen, passende herbestemming wordt gevonden, rest niets anders dan afbraak en worden er hoogstwaarschijnlijk woningen gebouwd.
In de afgelopen jaren is er regelmatig sprake geweest van het afstoten van het gebouw. Toenmalig wethouder De Goey zag in de kerk een perfecte locatie voor toneel- en muziekvoorstellingen. De verwachting was dat de kerkenvisie, waar al enkele jaren op wordt gewacht, meer inzicht zou geven in de toekomstige bestemming van de Kolenkit.
Het besluit om het gebouw te verkopen, waarbij sloop zeker niet wordt uitgesloten, heeft bij inwoners van Wateringen tot onrust geleid. De kerk is al meer dan vijftig jaar zeer beeldbepalend voor het dorp Wateringen en hoewel veel Wateringers de deur van de kerk niet platlopen, zou verdwijnen van de kerk letterlijk en figuurlijk een gat in het dorp slaan.
In plaats van afbreken, zou het gebouw eerder op de (gemeentelijke) monumentenlijst geplaatst kunnen worden als voorbeeld van naoorlogse kerkenbouw, de veranderingen in de rooms-katholieke kerk in de jaren zestig en het oeuvre van architect Van Mourik.
Dit geeft aanleiding tot de volgende vragen:
Vraag 1
Is het college op de hoogte van de verkoopplannen van het parochiebestuur?
Antwoord 1
In november 2022 is er een overleg geweest tussen het kerkbestuur van de St Josephkerk en wethouder Van der Stee. Er is een brief van 8 januari 2023 van het kerkbestuur aan het college van B&W/ wethouder Van der Stee met verslaglegging van dat overleg.
Er is voorgelegd aan het college dat het kerkbestuur een onderzoek wil doen naar:
1. het herbestemmen naar een diaconaal/spiritueel centrum
2. het herbestemmen naar woningen (waarbij de bestemming maatschappelijk gewijzigd moet wordt naar woonbestemming)
Vraag 2
Is het college betrokken bij of op de hoogte van de inhoud van het bidbook? Zo ja, op welke wijze is het college betrokken? Wat is de mening van het college over het bidbook?
Antwoord 2
Het college kent de inhoud van het bidbook niet. De parochiefederatie heeft begin 2023 via de Initiatieventafel Westland (ITW) integraal advies gevraagd aan de gemeente inzake de mogelijkheid van eventuele herbestemming. Daarop is ambtelijk een positief advies geformuleerd op de wenselijkheid tot herbestemming met randvoorwaarden voor herontwikkeling. Dit betreffen vooralsnog stedenbouwkundige, groentechnische, verkeerskundige, cultuurhistorische en woonprogrammatische randvoorwaarden. Op haalbaarheid van herontwikkeling van het perceel is door de gemeente (ITW) nog niet geadviseerd.
Vraag 3
Wat betekent deze plotselinge mededeling van het parochiebestuur voor de kerkenvisie die nu wordt opgesteld?
Antwoord 3
Het is geen plotselinge mededeling van het parochiebestuur. Er is in 2022 contact gezocht met de gemeente. In de kerkenvisie wordt de rol van de gemeente verduidelijkt in het proces van het in standhouden of herbestemmen van kerkgebouwen. De kerkenvisie is nog in concept, het moet nog besproken worden met de kerkbesturen of kerkrentmeesters. En daarna met het college en de raad.
Vraag 4
Heeft het college interesse getoond om het gebouw over te nemen voor het huisvesten van sociale of culturele instellingen of woningbouw? Zo ja, wat zijn de plannen van het college? Zo nee, waarom niet?
Antwoord 4
De gemeente Westland koopt geen kerkgebouwen aan. Als het kerkbestuur de kerk verkoopt moet de ontwikkelende partij de plannen voorleggen aan de Initiatieventafel Westland (ITW).
Vraag 5
Deelt het college nog steeds de mening van wethouder De Goey dat het gebouw een uitstekende locatie is voor toneel- en muziekvoorstellingen?
Antwoord 5
Het college heeft geen zeggenschap over het herbestemmen van kerken. De kerk is eigendom van het kerkbestuur. Het Bisdom van Rotterdam heeft voorwaarden opgesteld voor het herbestemmen van rooms katholieke kerken. Het kerkbestuur dient daar rekenschap mee te houden.
Vraag 6
Heeft het college aanvullende eisen gesteld aan de huidige eigenaar voor de verkoop van het gebouw?
Antwoord 6
Het college is geen partij in de private verkoop van dit perceel. Slechts in geval van eventuele toekomstige bestemmingswijzigingen, onafhankelijk van de eigendomsituatie, kan de gemeente randvoorwaarden stellen aan een ontwikkelende partij.
Vraag 7
Is het college van mening dat het kerkgebouw op de (gemeentelijke) monumentenlijst dient te worden geplaatst?
Antwoord 7
Ondanks dat de St Josephkerk een markant gebouw is, zal het niet op de gemeentelijke monumentenlijst gezet worden. De kans dat het gebouw een herbestemming krijgt is groter als het geen monument wordt. Anders ligt leegstand op de loer en dat is niet wat we willen.