Maassluis 25.08.2014 – Wie graag nog eens psalmen zingt, kan op zaterdagmiddag 20 september 2014 terecht in de Groote of Nieuwe Kerk van Maassluis.
Dan organiseert de Commissie Orgelconcerten Grote Kerk Maassluis in het kader van ‘400 jaar Maassluis’ het evenement ‘Zoals de vissers psalmen zongen’. Kerkmusicus Arie Eikelboom geeft een muzikaal overzicht van vier eeuwen psalmen zingen. Jaap Kroonenburg – eerste organist van het monumentale Garrelsorgel van de Groote Kerk – begeleidt de bezoekers, die kunnen meezingen op de ‘korte’ wijze, maar ook op de langzame manier die in de achttiende eeuw gangbaar was.
In Nederland worden sinds de 16e eeuw in de eredienst psalmen gezongen. Om die psalmen te kunnen zingen moesten deze worden berijmd. Door de eeuwen heen zijn er verschillende psalmberijmingen gezongen, maar vanaf het einde van de zestiende eeuw wordt in vrijwel iedere gemeente de berijming van Datheen gebruikt, ook in Maassluis. Dit verandert echter op 1 oktober 1773 met de proclamatie van de Staten Generaal voor een Nieuwe Psalmberijming. Een jaar later, op 4 september 1774 wordt de nieuwe berijming ingevoerd.
Dat gaat niet zonder morren. Veranderingen, zeker als het op het geloof aankomt, worden immers niet zondermeer geaccepteerd. Toch zingt de Maassluise kerkelijke bevolking uiteindelijk de nieuwe berijming. De gemoederen raken pas echt verhit als het kerkbestuur in mei 1775 besluit op een nieuwe manier te gaan zingen. Er moet gezongen gaan worden in de ‘korte zingtrant’. Het langzame en gerekte zingen op hele noten moet vervangen worden door ritmisch en sneller zingen. En dat nemen de kerkgangers, voornamelijk vissers, niet! Er breekt een opstand uit, die later als het ‘Maeslandsluyse Psalmenoproer’ landelijke bekendheid zou krijgen.
Op zondag 25 juni van dat jaar laat Dominee Daniël van Sprang van de Groote Kerk zijn gemeente voor het eerst op de nieuwe kortere manier de psalmen zingen. De meeste vissers zijn dan op zee. Deze eerste keer verloopt zonder incidenten, maar de Maassluizers laten zich niet ongemoeid. Vanaf het begin zijn er inwoners die strijden voor het behoud van de oude zingtrant; ze gaan de straat op en maken smaadschriften waarin ze voorstanders van de korte zingtrant bedreigen, al trekken die zich daar weinig van aan.
Op zondag 27 augustus saboteren verschillende Maassluizers het zingen in de Groote Kerk door zich tussen het zingen door te gedragen als schapen en luidkeels te blaten. Vanaf dat moment blijft het onrustig en wordt het van kwaad tot erger. Zowel de ‘korte’ als ‘lange’ zangers laten zich niet onbetuigd en er wordt heel wat door elkaar heen gezongen en geschreeuwd. Op vrijdag 22 september gaat een groep vissers, jongens en vrouwen de Groote Kerk in, waar ze dominee Van Sprang en organist Bruyninkhuizen uitschelden. Daarbij dreigen ze het orgel kapot te maken als niet wordt teruggegaan naar de oude manier van zingen. Ze krijgen hun zin. Op 24 september 1775 wordt weer gezongen op de oude manier.
Benieuwd hoe het verder ging? Wat de verschillen waren tussen de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ toon? Laat u zich de 20e september begeleiden bij een tocht door vier eeuwen psalmzingen in de prachtige Groote Kerk, met zo’n heftig historisch verleden. En natuurlijk om te luisteren naar de monumentale ‘Oude Dame’ van Jaap Kroonenburg! Het programmaboekje met teksten van de te zingen psalmen en het complete verhaal van het Psalmenoproer ligt gratis voor u klaar/GHJ.
Zaterdag 20 september 2014 aanvang 14.00 uur – gratis toegang