Maassluis 29.11.2014 – Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond wil dringend in gesprek met zorgverleners, woningbouwcorporaties…
en andere eigenaren van appartementengebouwen waarin veel ouderen wonen. De VRR maakt zich zorgen over de zelfredzaamheid van senioren in geval van brand in de eigen woning of elders in het gebouw.
De aandacht gaat vooral uit naar bestaande panden van zorginstellingen die worden herbestemd tot ‘gewone’ woongebouwen, beter bekend als ‘seniorenwoningen’. Algemeen directeur Arjen Littooij wil snel overleg met exploitanten van dergelijke panden: “De brand bij Het Lichtpunt aan het Homerusplein in Rotterdam op 15 april dit jaar maakt duidelijk dat we veel aandacht moeten hebben voor het proces van herbestemmen van zorggebouwen en de gevolgen ervan voor de zelfredzaamheid van de bewoners.”
Arjen Littooij benadrukt de urgentie door te wijzen op de kwetsbaarheid van ouderen die zelfstandig wonen: “Zelfredzaamheid in de zorg is iets anders dan dat de mensen ook zelfredzaam zijn bij een calamiteit. Het is ons aller belang dat de keuze van voorzieningen bij herbestemming risicogericht wordt benaderd en niet regelgericht. Het gaat niet alleen om zorg op maat, maar ook om brandveiligheid op maat.”
Aanleiding voor dit signaal is de brand die 15 april dit jaar woedde in een woning van het appartementengebouw Het Lichtpunt aan het Homerusplein in Rotterdam. Het ging daarbij om een kleine, maar zeer felle brand waarbij veel rook vrijkwam, en die zich ook door het tien verdiepingen tellende gebouw verspreidde. Als gevolg van de brand en de rook moest een groot deel van het gebouw worden ontruimd. Uiteindelijk bleek dat alle 232 veelal oudere bewoners moesten worden geëvacueerd. Meerdere bewoners moesten uit het pand worden gedragen, omdat zij slecht ter been waren. 17 mensen werden vervoerd naar het ziekenhuis. Veel bewoners moesten meerdere dagen elders doorbrengen omdat ze na de brand niet terug konden naar hun woning.
De VRR doet standaard onderzoek na incidenten die omvangrijk zijn of een opmerkelijk verloop hebben. In dit geval is ook aan het Instituut Fysieke Veiligheid gevraagd te onderzoeken hoe het kan dat door een relatief kleine brand in één woning een compleet gebouw –bestemd voor senioren- langere tijd onbewoonbaar raakt en er 16 personen met rookvergiftiging naar het ziekenhuis moeten gaan.
Het IFV-rapport ‘Brand in Het Lichtpunt’ gaat in op zowel de brand, het gebouw als ‘de mensen’. Het rapport concludeert dat de hulpdiensten bij het incident de goede prioriteiten hebben gekozen en voldoende ‘slagkracht’ hebben ingezet. Maar ook wordt duidelijk dat de hulpdiensten feitelijk werden overvraagd door het grote aantal mensen dat geholpen moest worden om veilig buiten te komen.
Bewoners in seniorenappartementen als Het Lichtpunt worden verondersteld in geval van brand zichzelf in veiligheid te kunnen brengen. Vooral voor oudere bewoners kan dit grote problemen opleveren.
Dit laatste is een belangrijke conclusie omdat zorginstellingen die geconfronteerd worden met leegloop, vaak kiezen voor de herbestemming van het pand: van zorginstelling naar ‘gewoon’ woongebouw, beter bekend als senioren- of 55plus-woning. De oorspronkelijke ‘oude’ bewoners blijven er wonen, aangevuld met nieuwe ‘jongere’ bewoners. Gevolg van de omvorming is wél dat de bewoners voortaan zelfstandig het pand moeten kunnen verlaten bij brand. Bij een zorginstelling zijn er juist extra voorzieningen, als brandmeldinstallatie en personeel / BHV-ers aanwezig om bewoners in veiligheid te kunnen brengen. Deze vervallen na de herbestemming tot ‘normaal’ woongebouw.
De regelgeving, in het bijzonder het Bouwbesluit laat alle ruimte voor een dergelijke herbestemming. Volgens het Bouwbesluit is er geen sprake van een verandering in de ‘gebruiksfunctie’ Het Lichtpunt werd omgevormd van ‘bejaardenhuis’ naar gewoon woongebouw met appartementen. De herbestemming van Het Lichtpunt heeft destijds dan ook niet geleid tot brandpreventieve aanpassingen van de woningen of overige delen van het woongebouw. Arjen Littooij roept gebouwexploitanten dan ook op om zich niet alleen te richten op wat de wet voorschrijft, maar ook te kijken naar de aanwezige risico’s en de mate van zelfredzaamheid van bewoners.