Westlanden 27.03.2025 – Het gaat niet goed met de libellen.
Tussen 2008 en 2024 zijn libellenpopulaties in Nederland gemiddeld met 28 procent afgenomen. Niet alleen zeldzame en kwetsbare soorten nemen in aantal af, maar ook algemene soorten, zoals het lantaarntje, laten dalende populaties zien. Warmteminnende soorten, zoals de vuurlibel, profiteren van klimaatverandering en nemen gemiddeld juist toe.
Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS en De Vlinderstichting.
| Jaar | Waarneming ((1999=100)) | Trend ((1999=100)) | Onzekerheid trend ((1999=100)) |
|---|---|---|---|
| 1999 | 104,96 | 100,00 | 92,04 – 108,46 |
| 2000 | 108,09 | 102,69 | 96,42 – 109,29 |
| 2001 | 96,33 | 105,35 | 100,34 – 110,51 |
| 2002 | 96,38 | 107,85 | 103,61 – 112,26 |
| 2003 | 126,94 | 110,23 | 106,21 – 114,44 |
| 2004 | 102,24 | 112,43 | 108,20 – 116,80 |
| 2005 | 102,06 | 114,31 | 109,82 – 119,00 |
| 2006 | 131,39 | 116,23 | 111,48 – 121,18 |
| 2007 | 111,93 | 118,17 | 113,15 – 123,44 |
| 2008 | 136,35 | 119,35 | 114,07 – 124,91 |
| 2009 | 118,71 | 119,06 | 114,11 – 124,29 |
| 2010 | 113,96 | 117,83 | 113,12 – 122,86 |
| 2011 | 112,43 | 116,67 | 111,88 – 121,77 |
| 2012 | 109,20 | 115,22 | 110,77 – 119,90 |
| 2013 | 120,34 | 113,57 | 109,14 – 118,19 |
| 2014 | 111,49 | 113,04 | 108,81 – 117,40 |
| 2015 | 112,03 | 112,33 | 108,06 – 116,78 |
| 2016 | 106,86 | 110,61 | 106,59 – 114,84 |
| 2017 | 112,79 | 108,56 | 104,83 – 112,55 |
| 2018 | 119,52 | 106,17 | 102,6 – 109,95 |
| 2019 | 96,99 | 103,48 | 100,18 – 106,97 |
| 2020 | 98,92 | 100,54 | 97,46 – 103,76 |
| 2021 | 91,51 | 97,33 | 94,33 – 100,49 |
| 2022 | 100,65 | 93,88 | 90,58 – 97,33 |
| 2023 | 84,13 | 90,24 | 86,25 – 94,45 |
| 2024 | 90,32 | 86,45 | 81,32 – 91,86 |
| Bron: NEM (Vlinderstichting, CBS) | |||
| ¹⁾ Gemiddelde aantalstrend van 47 soorten. | |||
Afname koudeminnende libellen, toename warmteminnende soorten
De achteruitgang van libellen is het sterkst te zien bij koudeminnende soorten, zoals de groene glazenmaker en de noordse winterjuffer. Deze groep libellen is sinds de start van de metingen met ongeveer 75 procent afgenomen, gemiddeld 5 procent per jaar. Sommige soorten, zoals de maanwaterjuffer en de noordse witsnuitlibel, zijn in de laatste twaalf jaar met meer dan 95 procent afgenomen.
Warmteminnende soorten, zoals de vuurlibel en de zuidelijke keizerlibel, nemen als groep juist toe met gemiddeld 5 procent per jaar, al vlakt de groei de laatste jaren enigszins af.
| Jaar | Trend koudeminnende soorten ((1999=100)) | Onzekerheid trend koudeminnende soorten ((1999=100)) | Trend warmteminnende soorten ((1999=100)) | Onzekerheid trend warmteminnende soorten ((1999=100)) |
|---|---|---|---|---|
| 1999 | 100,00 | 79,18 – 126,73 | 100,00 | 87,75 – 114,12 |
| 2000 | 93,60 | 78,27 – 111,73 | 112,79 | 102,27 – 124,54 |
| 2001 | 88,44 | 76,97 – 101,51 | 125,94 | 117,05 – 135,69 |
| 2002 | 84,14 | 74,76 – 94,47 | 139,28 | 131,55 – 147,54 |
| 2003 | 80,74 | 72,13 – 90,12 | 152,44 | 145,16 – 160,13 |
| 2004 | 78,06 | 69,48 – 87,61 | 165,17 | 157,83 – 173,08 |
| 2005 | 75,75 | 67,02 – 85,57 | 177,49 | 169,41 – 186,16 |
| 2006 | 74,44 | 65,63 – 84,50 | 188,44 | 179,89 – 197,51 |
| 2007 | 74,07 | 64,94 – 84,76 | 197,63 | 188,50 – 207,19 |
| 2008 | 73,31 | 63,95 – 84,17 | 206,24 | 196,44 – 216,30 |
| 2009 | 72,21 | 63,61 – 82,06 | 212,53 | 202,92 – 222,39 |
| 2010 | 71,06 | 63,21 – 80,11 | 216,73 | 207,05 – 226,72 |
| 2011 | 69,00 | 61,39 – 77,66 | 223,60 | 213,21 – 234,38 |
| 2012 | 65,60 | 58,95 – 73,09 | 234,63 | 224,08 – 245,66 |
| 2013 | 61,82 | 55,76 – 68,71 | 246,85 | 235,57 – 258,75 |
| 2014 | 57,94 | 52,62 – 63,86 | 265,49 | 253,78 – 277,93 |
| 2015 | 53,91 | 48,97 – 59,50 | 285,59 | 272,42 – 299,40 |
| 2016 | 49,90 | 45,46 – 54,88 | 299,37 | 286,19 – 313,07 |
| 2017 | 45,91 | 41,97 – 50,29 | 311,77 | 298,92 – 325,62 |
| 2018 | 42,26 | 38,72 – 46,12 | 322,32 | 309,57 – 336,30 |
| 2019 | 38,92 | 35,83 – 42,28 | 330,92 | 318,42 – 344,33 |
| 2020 | 35,74 | 33,08 – 38,70 | 337,64 | 325,37 – 350,61 |
| 2021 | 32,74 | 30,31 – 35,39 | 342,26 | 329,70 – 355,35 |
| 2022 | 29,93 | 27,47 – 32,64 | 344,67 | 330,44 – 359,66 |
| 2023 | 27,29 | 24,46 – 30,43 | 344,91 | 327,20 – 363,94 |
| 2024 | 24,82 | 21,45 – 28,71 | 342,99 | 319,81 – 368,29 |
| Bron: NEM (Vlinderstichting, CBS) | ||||
| ¹⁾ Gemiddelde aantalstrend van 15 koudeminnende en 15 warmteminnende soorten | ||||
Achteruitgang algemene soorten
Ook algemeen voorkomende soorten nemen af: de 15 meest algemene libellen van Nederland, waaronder het lantaarntje en de paardenbijter, zijn sinds 1999 met gemiddeld 15 procent afgenomen. Deze daling wordt waarschijnlijk niet verklaard door de temperatuursvoorkeur van deze soorten, want deze algemene soorten zijn gemiddeld meer warmte- dan koudeminnend. .
Vooral afname libellen van vennen en hoogveen
Naast libellen die op vrijwel alle watertypen voorkomen (zoals het lantaarntje), zijn sommige libellen specialisten van bepaalde leefgebieden. Van deze zogenaamde specialisten gaan libellen van vennen en hoogveen, zoals de speerwaterjuffer en de venglazenmaker, sinds 2010 achteruit. Hierbij speelt klimaatopwarming en verdroging een belangrijke rol: in warme zomers kan het water in vennen en hoogveen flink opwarmen, en dat leidt bij de libellen in deze groep (waaronder meer koude- dan warmteminnende soorten) tot hittestress.
Ook vallen vennen onder dergelijke omstandigheden vaker droog, waardoor libellen zich niet meer kunnen voortplanten en populaties plaatselijk kunnen verdwijnen. Zo is de libellenstand van vennen en hoogveen na de droge zomers van 2018 en 2019 sterk afgenomen, waarna geen herstel volgde.
Libellen van laagveen en moerassen, zoals de gevlekte witsnuitlibel, namen aanvankelijk toe, maar zijn sinds 2018 met ruim 20 procent afgenomen. Wel liggen de aantallen libellen van dit leefgebied nog iets boven die van 1999. Libellen van stromend water, zoals de weidebeekjuffer, zijn over de hele periode toegenomen met 43 procent.
2 reacties
Gelukkig zijn er nog genoeg Margrieten!
En wat gaat gemeente Westland hier tegen doen? Bij ons in ‘s-Gravenzande hebben we ook een zogenaamde ” Libellen oever “, bij het sportpark. Ik als fotograaf van Libellen en Vlinders wordt daar niet enthousiast van. Leuk bedacht maar helaas zonder resultaat.