Westland 30.04.2025 -Afgelopen vrijdag kregen 27 Westlanders een lintje, de meeste als Lid en 1 werd Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Maar hoe zit dat nou precies met die verschillende rangen en hoeveel zijn er eigenlijk? Wat komt er na Lid en Ridder in de Orde van Oranje Nassau? En hoe ver zijn Westlanders tot nu toe gekomen met die onderscheidingen voor verdiensten?
Geschiedenis
De Orde van Oranje-Nassau ontstond in 1892. Maar de geschiedenis van die orde begon al in 1841, met de Orde van de Eikenkroon.
Koning Willem II wilde toen meer mensen belonen voor (maatschappelijke) verdiensten dan mogelijk was. Maar ook wilde hij de bijzondere status van de Orde van de Nederlandse Leeuw niet beschadigen. Behalve Koning van Nederland was Willem II ook Groothertog van Luxemburg. En daar stelde hij in 1841 de Orde van de Eikenkroon in. Met die orde kon hij ook Nederlandse burgers onderscheiden.
Het voordeel voor de Koning: de Nederlandse regering had in het begin geen invloed op de benoeming van nieuwe ridders. Maar de regering maakte wel gebruik van de Orde van de Eikenkroon door personen voor te dragen bij de Koning.
De instelling van de Orde van Oranje-Nassau
Na de dood van koning Willem III in 1890 werd zijn dochter Wilhelmina door een oude wet geen Groothertogin van Luxemburg. Daardoor was het niet meer mogelijk om de Orde van de Eikenkroon te gebruiken voor Nederlandse burgers. Om mensen te blijven belonen stelde de Nederlandse regering een nieuwe ridderorde in. Zo ontstond op 4 april 1892 de Orde van Oranje-Nassau.
De nieuwe ridderorde beloonde verdiensten voor Nederland die wel bijzonder waren, maar niet uitzonderlijk, zoals bij de Orde van de Nederlandse Leeuw. Naast de vijf soorten ridders kende deze ridderorde ook eremedailles in goud, zilver en brons. Zo beloonde de Nederlandse regering personen uit alle lagen van de bevolking met een Koninklijke onderscheiding.
Voor vrijwilligers
Tijdens de 20ste eeuw ontstond een soort automatische beloning voor het lang vervullen van bepaalde beroepen. Dit was nooit de bedoeling geweest. Daarom maakte de regering daar in 1994 met wetsaanpassingen een einde aan. Sindsdien worden mensen weer alleen ridder als zij een bijzondere bijdrage leveren aan de maatschappij.
De regering schafte bovendien de eremedailles af en stelde een zesde graad in, die van Lid in de Orde van Oranje-Nassau. De meeste mensen die worden voorgedragen voor een Koninklijke onderscheiding worden benoemd in die graad. Het gaat daarbij meestal om mensen die zich heel lang inzetten als vrijwilliger.
De Orde van Oranje-Nassau kent zes graden:
1. Lid in de Orde van Oranje-Nassau
De meeste aanvragen voor Koninklijke onderscheidingen leiden tot een benoeming tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Dit is de zesde graad in de orde. In 2020 was dit 87 procent van alle onderscheidingen tijdens de lintjesregen. Het gaat in de regel om vrijwilligers die opereren op lokaal niveau.
2. Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau is de vijfde graad in de orde. Bij personen die worden benoemd tot Ridder gaat het doorgaans om verdiensten met een regionale of zelfs landelijke uitstraling en betekenis. Dit in tegenstelling tot de graad Lid waar het vooral gaat om personen die lokaal verdienstelijk zijn (dus binnen de gemeentegrenzen).
3. Officier in de Orde van Oranje-Nassau
Officier in de Orde van Oranje-Nassau is de vierde graad in de orde. Personen die benoemd worden tot Officier hebben met hun bijzondere verdiensten vaak een landelijke of zelfs internationale uitstraling of betekenis.
4. Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau
Een benoeming tot Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau – de derde graad – komt niet vaak voor. De gedecoreerde moet zeer bijzondere of belangrijke activiteiten hebben verricht. Of de verdiensten hebben een internationale en zelfs wereldwijde uitstraling en betekenis. De onderscheiding wordt ook regelmatig uitgereikt tijdens staatsbezoeken.
5. Grootofficier in de Orde van Oranje-Nassau
Grootofficier in de Orde van Oranje-Nassau is de tweede graad in de orde en toekenning komt zeer zelden voor. Sinds 2000 werden slechts vier burgers benoemd tot Grootofficier, onder wie Feike Sijbesma (voormalig CEO van de Koninklijke DSM en speciaal gezant van het kabinet in de strijd tegen Corona) en mr. Tjibbe Joustra (voormalig Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid).
6. Ridder Grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau
Ridder Grootkruis is de hoogste graad in de Orde van Oranje-Nassau. Wanneer een burger deze koninklijke versierselen uitgereikt krijgt, is dat zeer uitzonderlijk en bijzonder. Oud-premiers worden vaak benoemd tot Ridder Grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau. En in het recente verleden kreeg voormalig Eurocommissaris Neelie Smit Kroes deze graad.
Behalve dus de Lid en de Ridders zijn er bij navraag in gemeente Westland 15 personen benoemd zijn tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. De overige graden worden zelden toegekend.
De graad wordt vooral bepaald door de maatschappelijke uitstraling; is die lokaal/regionaal, landelijk en/of internationaal. De duur van de (vrijwillige) inzet is minder relevant.