Actievoerders Utrechtsebaan worden vervolgd

Den Haag 15.01.2025 – Het Openbaar Ministerie vervolgt vijf actievoerders die zich de afgelopen jaren meermaals tijdens demonstraties schuldig hebben gemaakt aan een strafbaar feit en één actievoerder die geweld heeft gepleegd. Het OM legt deze zaken aan de rechter voor om een duidelijke uitspraak te krijgen welke ruimte er is voor bestraffing.

Het demonstratierecht is een belangrijk grondrecht, wat betekent dat het Openbaar Ministerie in beginsel terughoudend is met de vervolging van actievoerders. In de afgelopen jaren zijn de strafrechtelijke grenzen vaak opgezocht en vastgesteld: binnen een demonstratie is volgens de rechter veel geoorloofd. Rechters legden eerder geen straffen op voor strafbare feiten die gepleegd werden door vreedzame demonstranten.

In de meeste gevallen ging het om overtreding van de Wet openbare manifestaties, namelijk het niet voldoen aan een bevel van de burgemeester. Dit is een gering strafbaar feit en in die zaken heeft het Openbaar Ministerie geen vervolging ingesteld. Het belangrijkste doel van hun aanhouding, namelijk het beëindigen van de strafbare blokkade, was immers al bereikt.

Voor ernstiger strafbare feiten – zoals bekladding van de tunnelbak of belemmering van de politie tijdens hun werk – legde de rechter vaak ook geen straf op aan actievoerders. Door hun aanhouding konden ze hun grondrecht, demonstreren, niet langer uitoefenen en dat was volgens de rechter genoeg straf. Maar het Openbaar Ministerie meent dat een straf wel op zijn plaats is wanneer een actievoerder zulke misdrijven vaker pleegt.

Vaker gepleegd
Dat binnen een demonstratie grenzen worden opgezocht om hartstochtelijk een punt te maken, is invoelbaar. Maar wie meer dan eens over die grenzen gaat, zet bij herhaling strafbare feiten in om een punt te maken. En dat kan wat het OM betreft nooit de bedoeling zijn van het demonstratierecht. Dat is geen vrijbrief om bij herhaling ernstiger strafbare feiten te plegen. Daarnaast is geweld nooit toelaatbaar, ook niet als het een enkele keer wordt gepleegd.

Vijf actievoerders die het Openbaar Ministerie zal vervolgen hebben zich vaker aan ernstiger strafbare feiten schuldig gemaakt. De zesde actievoerder heeft één keer geweld gebruikt tegen een beveiliger. De verdachten zijn inmiddels op de hoogte gesteld van het voornemen tot vervolging, er wordt nu gezocht naar een zittingsdatum.

Actievoerders die één keer zijn aangehouden voor een ernstiger strafbaar feit worden niet vervolgd. Gelet op uitspraken in eerdere zaken is er in deze gevallen geen ruimte meer voor bestraffing. Hun zaken zijn door het Openbaar Ministerie geseponeerd omdat strafvervolging niet opweegt tegen het maatschappelijk belang van het demonstratierecht.

De zaken
Drie verdachten (een 66-jarige vrouw uit Hilversum, een 31-jarige man uit Amsterdam en een 43-jarige man uit Utrecht) worden ervan verdacht dat zij tijdens een demonstratie op 14 februari 2023 de muren van de tunnelbak van de A12 hebben beklad en dat zij tijdens een demonstratie op 14 september 2024 het werk van de politie hebben belemmerd door zich ergens aan vast te ketenen. Het losmaken en weghalen van deze demonstranten van de weg kostte de politie veel tijd die niet aan andere, belangrijker zaken had kunnen worden besteed. De Utrechter wordt daarnaast ook nog verdacht van een derde feit, namelijk het bekladden van de tunnelbak op 26 maart 2024.

Een 44-jarige man uit Amsterdam wordt verdacht van het bekladden van de muren van de tunnelbak op 14 februari 2023 en op 26 maart 2024.

Een 26-jarige vrouw uit Rijswijk wordt verdacht van drie feiten, namelijk het bekladden van de muur van de tunnelbak op 20 juni 2023, het verstoren van een openbare raadsvergadering in de gemeente Westland op 13 december 2023 en het vernielen van de ramen van het ministerie van Economische Zaken op 8 april 2024.

Een 28-jarige man uit Lekkum ten slotte wordt verdacht van maar één strafbaar feit, maar dit betreft wel een geweldsfeit. Hij zou op 11 april 2024 een beveiliger hebben mishandeld bij een evenement waar de actievoerders zich tegen richtten.

Nieuwe strafbare feiten
In afwachting van de zitting blijft het Openbaar Ministerie nieuwe strafbare feiten (anders dan overtreding van de Wet openbare manifestaties) tijdens demonstraties onderzoeken. Ook tijdens een actie van Extinction Rebellion op 11 januari zijn weer actievoerders aangehouden voor het plegen van misdrijven. Als het OM bewijs ziet dat een of meer van bovengenoemde zes verdachten opnieuw in de fout zijn gegaan, zullen zij ook voor deze nieuwe misdrijven vervolgd worden. Datzelfde geldt voor andere verdachten, als blijkt dat zij bij herhaling zulke strafbare feiten plegen.