Luilak 2025 door de Lierse straten

De Lier 07.06.2025 – Blaffende honden en bewoners die wellicht rechtop in bed zitten.

Het jaarlijkse tafereel voor Pinksteren vond zaterdagnacht plaats op meerdere plaatsen in Nederland. Waaronder in De Lier en Delft. Voor Luilak 2025 wist de organisatie in De Lier weer ruim 120 brommerbezitters en een paar quads te mobiliseren. En dat klonk als volgt

Luilak is een folkloristische viering die wordt gehouden op de zaterdag voor Pinksteren. De traditie wordt in vooral Noord-Holland en in mindere mate in Zuid-Holland gevierd. Van oorsprong wordt tijdens Luilak in de vroege morgenuren door kinderen veel lawaai gemaakt om langslapers en telaatkomers wakker te maken en te bespotten.

Geschiedenis

Ondanks dat de viering met pinksteren samenvalt is deze niet christelijk gebonden. Er wordt vrij algemeen van uitgegaan dat het een viering is met een Friese oorsprong. Er zijn overeenkomsten met andere vieringsdagen zoals 1 april en Sint Thomasdag (21 december) waarbij ook langslapers worden gespot.

Over de symboliek en de herkomst van het feest bestaan verschillende interpretaties, maar de viering komt hoogstwaarschijnlijk voort uit de traditie dat de langslaper, degene die het laatst uit bed kwam, op de zaterdag voor Pinksteren de anderen uit het gezin of de familie op “luilakbollen” (warme broodjes met stroop) moest trakteren. Later zou dat wekken overgenomen zijn door straatjongens die in groepjes rondtrokken en rumoer maakten. Ook sleepten ze spullen en dode dieren mee die aan de dichte deuren werden gebonden.

Van de zestiende en zeventiende eeuw is bekend dat de viering al op de vrijdagavond na zonsondergang begon, en dan tot de volgende avond duurde. Niet zelden vochten de straatjongens met elkaar of tegen mannen. Keuren uit die tijd melden ook verboden ten aanzien van Luilak. In de achttiende eeuw verschuift het begin van Luilak dieper de nacht in.

Aan het einde van de negentiende eeuw werd luilakviering ontmoedigd. Zo riep de burgemeester van Wormerveer in 1884 op om het luilak vieren tegen te gaan.

Na 1965 wordt het feest weer steeds meer gevierd, opvallend is dat sindsdien ook de nadruk weer lag op het lawaai maken. Naast belletje trekken (waarbij dan de avond ervoor preventief de bel wordt afgezet) dat al sinds het begin van twintigste eeuw veel gedaan werd, begon men ook fietsen met ratels (fietskleppers) of fietssirenes uit te rusten, of oude bussen, pannen of blikjes achter de fiets aan te slepen. Vroeger werd dit bijvoorbeeld gedaan met een al dan niet zelfgemaakte kar. Ook het bekladden van ramen of andere zaken kwam weer terug. Dit gebeurde vroeger vaak met boter, zeep en krijt. Tegenwoordig[(sinds) wanneer?] wordt er naast zeep en boter ook meel en eieren gebruikt en worden wc-rollen over boomtakken gegooid om deze te “versieren”. De luilakvuren zoals men die kent rond Amsterdam en de Zaanstreek hebben een mindere verspreiding in het heroverde luilakgebied. Bovenop zo’n vuur zat vaak de Jan Luilak.

In het begin van de eenentwintigste eeuw begon op veel plaatsen de viering steeds meer uit de hand te lopen. Van te grote vuren tot puur vandalisme. In onder meer Delft, Amsterdam en de Zaanstreek werden door de gemeentelijke autoriteiten, vaak samen met jongerenwerk en heemkundige verenigingen, pogingen gedaan om de luilakviering meer te controleren. Zo probeerde men door het organiseren van evenementen als optochten, officiële vuren, gratis filmvoorstellingen en muziekoptredens onder meer vandalisme te beteugelen en weer de nadruk te leggen op het lawaai maken. Bij de luilakviering van 3 juni 2006 besloot de politie Noord-Holland Noord in het hele gebied extra personeel in te zetten. Dit bleek te helpen: het aantal vernielingen was beduidend minder dan voorgaande jaren.

Verspreiding
Luilak wordt grofweg gevierd in het gebied tussen Texel en Delft in het westen van Nederland. De mate waarin het wordt gevierd verschilt echter sterk binnen het gebied, rond Leiden is het fenomeen nauwelijks bekend, terwijl rond Alphen aan den Rijn,[4] Delft en Gouda het fenomeen Luilak beter bekend is. Buiten deze kernregio wordt Luilak van oudsher in en rond Gorinchem, Raamsdonksveer, Made en Zevenaar gevierd. Verder zijn er van Luilak afstammende tradities, zoals de afgeleide luilakbloemenmarkt in de steden Utrecht, Haarlem en Almere. In Almere kwam de luilaktraditie tot leven door verhuizing van vele Amsterdammers naar Almere rond 1980.

Bron Wikipedia