Westland 10.11.2022 – Op 4 augustus 2022 hebben de fracties VVD en CDA collegevragen gesteld over de betaalbaarheid van energiekosten en de toekomstperspectieven voor de tuinbouw.
Ingevolge artikel 42 van het Reglement van Orde informeren zij u als volgt.
Inleiding
Het tuinbouwcluster in Westland is van grote economische betekenis. De afgelopen 100 jaar heeft de tuinbouw zich ontwikkeld tot wat het nu is: gemeente Westland heeft het grootste glastuinbouwareaal van Nederland, is krachtig en voornaam op het gebied van ontwikkeling van kennis en innovatie en heeft een groot afzet- en handelscluster om zich heen. Ook heeft zich een sterk veld van toeleverende bedrijven ontwikkeld. Onder meer door de Oekraïne crisis zijn de prijzen voor gas ‘sky-high’. Beide partijen vernemen dat het contrast wat energiecontracten betreft, erg groot is.
Tuinbouwondernemers die goede energieposities /- contracten hebben (maar voor hoe lang?),maar tegelijkertijd zijn er ook vele ondernemers zonder energiecontract en die daarmee de hoofdprijs betalen. We zijn ons bewust dat er enorm veel werk gemaakt wordt met de verdere uitrol en gebruik maken van geothermie, maar dat is nog niet Westland dekkend. We hebben zorgen over de gevolgen van de hoge energieprijzen. Voor de ondernemers, en ook voor de gevolgen in het gehele cluster van bedrijven.
Dat leidt tot de volgende vragen:
Vraag 1
Heeft het college zicht op de grote zorgen die er op Westland en velen van haar kwekers afkomen? Hoe gaat college daar mee om?
Antwoord 1
Het college is zich terdege bewust van de nijpende situatie waar de glastuinbouwsector zich in bevindt als gevolg van de sterk gestegen energieprijzen. Het college onderhoudt contacten met diverse stakeholders waaronder Glastuinbouw Nederland (GTBNL), Greenport West Holland (GPWH), JUVA, Rabobank en ondernemers om beeld te hebben van de situatie en de effecten van de hoge energieprijzen strak in de gaten te houden. Zo is de burgemeester inmiddels lid van het landelijk Crisisteam Energie, dat bestaat uit grote stakeholders en belangenorganisaties en in het leven is geroepen vanwege de crisis. Op basis van gesprekken heeft het college het beeld dat vooral tuinders zonder (lang)lopende of aflopende aardgas- en/of elektra contracten het eerste in (liquiditeits)problemen kunnen komen. Kleinere tuinders hebben weer last van de energiebesparingsplicht. Sommige ondernemers hebben hun teelten inmiddels aangepast.
Telers gaan meer “met het seizoen” telen waardoor de energiekosten dalen. Belichten gebeurt veel minder. Tenslotte horen wij dat telers met een WKK de kosten nog enigszins kunnen beperken wanneer zij de door hun geproduceerde elektriciteit verkopen. Niet alleen de telers, maar de gehele keten heeft hier last van. De grote zorgen in de glastuinbouwwereld gaan ons aan het hart en nemen we zeer serieus. Juist in onze gemeente, waar meer dan 25% van het Nederlandse teeltareaal aanwezig is en daaromheen een uniek glastuinbouwcluster is gegroeid, zijn de gevolgen niet te overzien als deze crisis niet wordt opgelost. Veel van onze inwoners werken direct of indirect in de glastuinbouwcluster. Daarom vragen we in allerlei gremia doorlopend aandacht voor deze zorgelijke situatie en houden we voortdurend de vinger aan de pols. We zetten ons actief in bij het kabinet voor een toekomstperspectief voor de glastuinbouw en een acute aanpassing van de TEK-regeling. Eerder heeft wethouder Varekamp, namens het college, andere tuinbouwgemeenten benaderd en gezamenlijk met hen een brandbrief naar Minister Jetten gestuurd over de prangende situatie.
Vraag 2
Welke mogelijkheden heeft het College om getroffen ondernemers te faciliteren? Heeft de gemeente bijvoorbeeld een loket waar ondernemers terecht kunnen met hun hulpvragen of voor ondersteuning? Zo niet, kan dit gefaciliteerd worden?
Antwoord 2
De mogelijkheden voor het college om telers tegemoet te komen zijn beperkt. Ondernemers hebben vooral behoefte aan liquiditeit. GTBNL bijvoorbeeld heeft zich ingespannen om vanuit de Rijksoverheid liquiditeit voorzieningen in het leven te roepen. Zonder resultaat. Ook de gemeente kan daarin niet voorzien. Inkomensondersteuning is eventueel mogelijk via het Bijstandsbesluit zelfstandigen. De gemeente kan geen invloed uitoefenen op de hoogte van de energieprijzen. De energiemarkt is een vrije markt. Overheidsbemoeienis is in beginsel strijdig met het mededingingsrecht. Gemeente Westland besteedt wel veel tijd en energie aan alternatieven voor aardgas zoals Warmtenet Westland (WnW). Niet-financiële hulp verloopt via maatschappelijke kanalen als kerkelijke instellingen, de huisarts en GGZ. Ondernemers kunnen zich uiteraard altijd melden bij het Bedrijven- en Omgevingscontactcentrum.
Vraag 3
Nadrukkelijk noemen wij ook de toeleveranciers en aangesloten bedrijven. Is het college het met ons eens dat er zeer verstrekkende gevolgen voor deze bedrijven kunnen komen?
Antwoord 3
Het college is dat zeer met u eens. De glastuinbouwsector is een clustereconomie. Als de productie afneemt doordat de kassen leegstaan, zal dat zeker gevolgen hebben voor andere (afhankelijke) ondernemingen zoals, transport en logistiek, de verpakkingsindustrie, innovatie, techniek en veredeling. Want voor al deze takken is het essentieel dat er geproduceerd wordt. Dit is goed zichtbaar in Westland, waar zich door de jaren heen een grote diversiteit aan bedrijven heeft gevestigd rondom de vele kassen en het unieke glastuinbouwcluster vormt. Die combinatie van bedrijven maakt dat Westland inmiddels het kloppend hart van de glastuinbouwwereld is en bedrijven en investeerders van over de hele wereld naar hier komen om zich te vergapen aan de nieuwste technieken en innovaties. Als de productie afneemt, komt daarmee het gehele cluster onder grote druk te staan. Dit zorgelijke beeld benoemt het college ook in de gesprekken en contacten met andere overheden, stakeholders en belangenorganisaties.
Vraag 4
Is er overleg met de andere gemeenten binnen het tuinbouwcluster? Kunnen we van elkaar leren en hoe realiseren wij dit dan?
Antwoord 4
Gemeente Westland is deelnemer in de GPWH. Ook andere tuinbouwgemeenten uit Zuid-Holland zijn in de GPWH vertegenwoordigd. Vanuit Greenports Nederland vindt crisisoverleg plaats met Rabobank, Flora Holland en vertegenwoordiging vanuit handel en telers over de hoge energieprijzen. De burgemeester schuift inmiddels aan bij deze overleggen. Ook onderhoudt de gemeente contact met de tuinbouwlobby van Glastuinbouw Nederland over de situatie. Ten slotte vindt binnenkort de eerste bijeenkomst plaats van het Platform Glastuinbouwgemeenten dat we als Westland in aanloop naar de brandbrief geëntameerd hebben.
Vraag 5
Wij zijn ons er van bewust dat de gemeente geen knop heeft om aan energieprijzen te draaien of grote subsidies te verstrekken. Maar, wat kan de gemeente wel doen? Is het college in contact met het bedrijfsleven, Glastuinbouw Nederland en/of het ministerie van LNV en op wat voor wijze?
Antwoord 5
Het college blijft in contact met ondernemers, telerverenigingen, Rabobank, GTBNL, GPWH, provincie over de situatie. Gemeente Westland ondersteunt GTBNL in haar lobby activiteiten op basis van ervaring en informatie vanuit het glastuinbouwcluster. Zie verder ook de antwoorden op vragen 1 en 4.
Vraag 6
De glastuinbouw voldoet noodgedwongen al aan alle energiebesparende maatregelen. Kan het college nogmaals in gesprek met de landelijke overheid om de afschaffing van de ODE te bepleiten?
Antwoord 6
Binnen de Tweede Kamer is op dit moment bij een meerderheid van de Kamer voldoende draagvlak voor de glastuinbouw. Bij een deel van de Kamer is overigens wel zorg over het feit dat steeds meer WKK-installaties worden aangeschaft en de sector de afspraken ten aanzien van het terugdringen van CO2-uitstoot niet haalt. Op verzoek van de Tweede Kamer loopt er onderzoek naar de effecten voor de verhoogde ODE voor de tuinbouw. We wachten enerzijds de resultaten van het onderzoek af, maar bepleiten nu ook al dat duurzaam ondernemen er niet aantrekkelijker op is geworden.
Vraag 7
Hoe staat het college tegenover initiatieven om andere teelten (minder energie vragend) te stimuleren en op wat voor wijze?
Antwoord 7
Het college ziet geen actieve rol om tuinbouwondernemers te bewegen andere teelten toe te passen. Het is vooral aan ondernemers zelf, temeer omdat andere teelten gevolgen kunnen hebben voor de productie en bedrijfsvoering en zij daar bij uitstek zelf de meeste kennis over hebben wat hen schikt. We merken bovendien dat tuinbouwondernemers ook niet willen dat de gemeente zich daar in mengt. Wat het college wel doet is het aanmoedigen van alternatieven voor aardgas zoals geothermie, havenwarmte, all electric varianten, opslag van energie en innovaties als waterstof. Het gaat dan doorgaans om onderzoeken die samen met stakeholders uit het glastuinbouwcluster worden uitgevoerd.
Vraag 8
Als het fout gaat bij meerdere bedrijven (MKB bedrijven en winkeliers) zal dat ook zijn impact hebben op de betrokken werknemers? Is men daarop voorbereid en hoe dan?
Antwoord 8
Het college ziet een belangrijke rol weggelegd om samen met ondernemers, werknemers en hun vertegenwoordigers te timmeren aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt. Deze crisis zal ook daar zijn sporen nalaten. We proberen de effecten op werknemers zo min mogelijk te laten zijn. In de respectievelijke sectoren zien we ook ondernemers met meer vet op de botten de kleinere ondernemers helpen.