Westland 22.03.2016 – Op 16 februari jongstleden heeft de gemeenteraad gedebatteerd over de opvang van asielzoekers in Westland.
De wensen en bedenkingen die alle fracties en insprekers hebben geuit heeft het college zorgvuldig besproken en afgewogen. In dit bericht informeren zij u, conform hun toezegging bij de afronding van het debat, over het collegestandpunt en de wijze waarop het college wil/kan omgaan met de geuite wensen en bedenkingen.
Collegestandpunt
Het college is van mening dat Westland als 100.000 gemeente een maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft ten aanzien van de opvang van asielzoekers die hun land zijn ontvlucht voor oorlog en geweld.
Op grond hiervan is het college voornemens om onder een aantal randvoorwaarden mee te werken aan de opvang van maximaal 275 asielzoekers in Wateringen voor een periode van 2 jaar met een optie tot verlenging van 2 jaar. Deze randvoorwaarden zijn voor een deel reeds genoemd in het raadvoorstel en voor een deel opgesteld c.q. aangescherpt naar aanleiding van de inbreng van de diverse fracties en insprekers. Hieronder gaan wij per thema in op deze randvoorwaarden.
Thema: Constructie, rollen en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen
Het commercieel akkoord tussen het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de exploitant van het hotel in Wateringen voor de opvang van maximaal 275 asielzoekers is een privaatrechtelijke aangelegenheid. Dat neemt niet weg dat de gemeente duidelijk heeft gemaakt aan het COA dat het COA het aanspreekpunt is voor de gemeente en de eindverantwoordelijkheid draagt voor alles wat met de opvang samenhangt. Dit wordt expliciet opgenomen in de nog op te stellen samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente en het COA. De interne regels van het COA dicteren overigens dat zij zorgvuldig (vooraf) moet toetsen met wie zij zaken doet. Daarnaast wordt de noodzaak tot een onderzoek in het kader van de wet Bibob door de burgemeester verkend.
Op het COA rust de juridische en maatschappelijke verantwoordelijkheid om de continuïteit van de bedrijfsvoering van de opvang te borgen en bij het meest negatieve scenario zo snel mogelijk alternatieve opvang (buiten Westland) te regelen. Het college volgt de gang van zaken rondom de opvang nauwlettend om te voorkomen dat we voor verrassingen komen te staan.
Thema: Sturing op de samenstelling van de op te vangen groep
Het college deelt de mening van de diverse fracties dat gestuurd moet worden op zoveel mogelijk gezinnen in de opvang. Dit is gedeeld met het COA. Tevens is al eerder de afspraak gemaakt met het COA dat er geen uitgeprocedeerde asielzoekers worden geplaatst in Wateringen. Op het COA rust de verplichting om te regelen dat asielzoekers die tijdens hun verblijf in Wateringen uitgeprocedeerd raken zo snel mogelijk worden uitgeplaatst.
Thema : Maatschappelijke inbedding
Het college onderschrijft het door meerdere partijen genoemde belang van veiligheid en het voorkomen van overlast voor de omgeving. Voor een deel hangt dit af van preventieve en repressieve maatregelen met de bijbehorende beveiligingscapaciteit (zie thema: Veiligheid en handhaving). Net zo belangrijk zijn de maatschappelijke inbedding en zinvolle dagbesteding voor de bewoners van de opvang.
De gemeente zal met het COA afspraken maken over het aanbieden van activiteiten. Een extra impuls is te bereiken met de vele maatschappelijke initiatieven die reeds zijn aangediend bij de gemeente. Daarbij gaat het om bezigheden in de welzijnssfeer (sport en cultuur), om vormen van ontmoeting en contact, om (taal)onderwijs en suggesties om mensen (vooruitlopend op de eventuele toekenning van een verblijfsstatus) voor te bereiden op een productieve bijdrage op onze arbeidsmarkt.
Daar komt bij dat de gemeente Westland die investeringen, zeker waar het bijdragen van Westlandse inwoners en het bedrijfsleven betreft, ook wil laten renderen voor Westland. Daarom is de gemeente in aansluiting op de raadsvergadering ook met het COA in gesprek gegaan om te bevorderen dat de in Wateringen verblijvende asielzoekers die een status krijgen, aansluitend ook worden gekoppeld/toegewezen aan Westland.
Wij merken overigens op, dat investeringen in zinvolle activiteiten – inclusief (taal)onderwijs of andere op de arbeidsmarkt gerichte activiteiten – géén garantie bieden voor het verkrijgen van een status. Het college is verder van mening dat asielzoekers ook een eigen verantwoordelijkheid hebben in het vergroten van de acceptatie door de omgeving. Zij dienen zich te committeren aan de normen en waarden van onze samenleving en mogen daar op aangesproken worden. Het is dus niet vrijblijvend.
Thema: Veiligheid
Zoals in het raadsvoorstel is opgenomen, zal in het hotel 24 uur per dag beveiliging aanwezig zijn. Daarnaast gelden binnen het gebouw de COA huisregels die bepalend zijn voor de interne veiligheid (binnen de muren van de opvang). In de vergadering van het districtscollege Westland- Delft van 28 januari jl. is over de sterkte van de politie gesproken. Het districtscollege heeft de kaders van de extra inzet van de politie besproken, met name het in te richten Flexteam. Het Flexteam gaat bestaan uit 25 fte en is bedoeld voor een probleemgerichte aanpak van actuele vraagstukken. Het districtscollege heeft besloten om het onderwerp vluchtelingen tot prioriteit te GEMEENTE WEST LAND bestempelen. Tegelijkertijd is besloten om de districtscapaciteit van het Flexteam in te zetten ten behoeve van het AZC in Rijswijk en de opvanglocatie in Wateringen.
Inmiddels is duidelijk geworden dat de reorganisatie van de Nationale Politie van 1 april 2016 naar 1 september 2016 is opgeschoven. De burgemeester acht vanaf 1 september 2016 de extra inzet van de politie toereikend. Het college meent dat de beveiliging en de sterkte van de politie voldoende waarborgen bieden voor zowel de omwonenden en bedrijven in de omliggende bedrijven als voor de bewoners van de opvang. Aanvullend is het college voornemens om de eerste twee maanden, in overleg met de ondernemersvereniging, extra surveillances van particuliere beveiliging in te zetten op het bedrijventerrein en de aangrenzende woonwijken.
Thema: Verkeersveiligheid
De gemeente, het COA en de eigenaar realiseren zich dat er aanvullende maatregelen genomen moeten worden om de verkeersveiligheid in de omgeving van het hotel te vergroten. Ook een aantal bedrijven heeft dit signaal afgegeven en een aanbod gedaan om mee te denken over mogelijke oplossingen. Het college omarmt dit aanbod en gaat op korte termijn om tafel met alle partijen om tot adequate oplossingen te komen. Plaatsing van extra verkeersborden en eventueel eenvoudige aanpassing van looppaden behoren tot mogelijkheden. Daarnaast krijgen de bewoners van de opvanglocatie verkeerslessen.
Thema: Onderwijs voor leerplichtige kinderen
Voor kinderen heeft de gemeente een extra verantwoordelijkheid. Meerdere fracties hebben daar in verschillende bewoordingen aandacht voor gevraagd. De Kinderombudsman heeft zich nog zeer recent bij die opmerkingen aangesloten. De gemeente zal in samenspraak met het onderwijsveld maatregelen nemen die bewerkstelligen dat wordt voorzien in onderwijs aan de leerplichtige kinderen die in de opvang verblijven. Dat krijgt de vorm van schakelklassen, waarmee (ten behoeve van statushouders) inmiddels een start is gemaakt voor het primair onderwijs in Westland. Voor het voortgezet onderwijs wordt gebruik gemaakt van de Internationale Schakelklas in Delft.
In samenwerking met het onderwijs en de speciaal door de schoolbesturen aangestelde coördinator wordt gewerkt aan voldoende beschikbare plaatsen op het moment dat de opvang wordt geopend. De schakelklassen waarborgen dat de extra aandacht die deze kinderen nodig hebben, niet ten koste gaat van de andere klasgenoten. Overigens, onder verwijzing naar opmerkingen van de Kinderombudsman, geldt ook voor kinderen nadrukkelijk de wenselijkheid van het in Westland kunnen blijven nadat een verblijfsvergunning is toegekend.
Zorg en hulpverlening, bijvoorbeeld vanwege opgelopen trauma’s, zijn de verantwoordelijkheid van het COA. Asielzoekers worden door professionele hulpverleners begeleid. Waar nodig wordt men doorverwezen naar de GGZ. De gemeente Westland investeert wel in de deskundigheid van het Sociaal Kernteam op dit vlak, maar dan primair ten behoeve van degenen die als statushouder in onze gemeente gevestigd worden.
Ten slotte zeggen wij toe dat de vele waardevolle suggesties die vanuit de fracties zijn gedaan ook verwerkt worden in de integratienota, die binnenkort aan uw Raad zal worden aangeboden. In de nota leggen wij u voor een Westlandse aanpak die krachtige impuls geeft aan integratie en participatie, door de maatschappelijke kosten te beperken (m.n. op de langere termijn) en daarmee ook de beste waarborg te bieden voor een veilige en sterke samenleving, waar iedereen meedoet.
Thema: Omgevingsvergunning en belang van de zittende bedrijven
Het al dan niet doorgaan van het akkoord tussen het COA en het hotel is mede afhankelijk van de omgevingsvergunning. Randvoorwaardelijk voor de verlening van deze omgevingsvergunning is dat de aanvrager duidelijk aantoont, via de op te stellen ruimtelijke onderbouwing, dat zittende bedrijven op het bedrijventerrein geen beperkingen zullen ondervinden van het realiseren van de opvang van asielzoekers. Met inachtneming van die op te stellen ruimtelijke onderbouwing zal het college beslissen op de aanvraag voor een omgevingsvergunning. Tegen een verleende omgevingsvergunning staat bezwaar, beroep en hoger beroep open.
De juridische argumenten die door mr. Geelhoed zijn opgesomd om medewerking aan de omgevingsvergunning per definitie uit te sluiten zijn niet juist. De beoogde omzetting van de functie huisvesting arbeidsmigranten naar tijdelijke opvang asielzoekers is niet per definitie in strijd met de Verordening Ruimte 2014 terwijl andere gronden in deze fase evenmin planologische medewerking in de weg staan. Daadwerkelijke besluitvorming over het al dan niet verlenen van een omgevingsvergunning vindt eerst plaats nadat een ontvankelijke aanvraag, voorzien van de ruimtelijke onderbouwing, is ontvangen.
Thema: Overlegstructuren, monitoring en evaluatie-indicatoren
Het college onderschrijft het belang van goed contact en betrokkenheid van de bedrijven en omwonenden bij de opvanglocatie. Op grond hiervan wordt in de samenwerkingsovereenkomst met het COA een bepaling opgenomen waarin staat dat er een overlegcommissie wordt ingesteld, die tot doel heeft dat de relatie tussen de omwonenden en de opvang goed verloopt. Hierin hebben in ieder geval zitting vertegenwoordigers van de omwonenden, bedrijven, gemeente, de politie en door het COA aan te wijzen diensten die in de opvang werkzaam zijn.
Wij vertrouwen er op, dat de overlegcommissie enerzijds het meest geschikte middel is om signalen van (dreigende) problemen tijdig in beeld te brengen opdat daarop adequaat gereageerd kan worden door het COA en (waar nodig) de gemeente. Anderzijds kan de overleggroep dienen om de inzet vanuit de gemeenschap ten behoeve van de asielzoekers te kanaliseren. De gemeente zal vanuit beide perspectieven een faciliterende rol vervullen, onder meer via de inzet van de sociaal makelaar (Vitis).
Vanuit de gemeente wordt een casemanager aangesteld om aanspreekpunt te zijn voor zowel het COA als inwoners en bedrijven die vragen c.q. klachten hebben. Om zicht te blijven houden op de samenstelling van de bewonersgroep krijgt de gemeente periodiek een overzicht van de populatie. Het college onderschrijft de suggestie vanuit uw Raad om vooraf een evaluatieplan op te stellen, waarin de evaluatie-indicatoren zijn geformuleerd. Wij zullen dit plan samen met het COA maken. Het evaluatieplan zal een onderdeel zijn van de samenwerkingsovereenkomst. De tussentijdse opzegging van de samenwerkingsovereenkomst (bij het niet nakomen van de afspraken) wordt als bepaling opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst.
Tot slot
Wij vertrouwen er op dat wij met dit schrijven duidelijk hebben gemaakt dat wij ons rekenschap geven van de wensen en bedenkingen die uw Raad en de insprekers hebben geuit. Het door verschillende fracties en insprekers afgegeven signaal dat het Rijk haar verantwoordelijkheid rondom de instroom van asielzoekers dient te nemen, zullen wij door middel van een brief aan het Kabinet nadrukkelijk onder de aandacht brengen.
Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van Westland,
de secretaris,
de burgemeester,